Wat is de Geschillenkamer?
- De Geschillenkamer is een onafhankelijk orgaan van het Vlaams Mensenrechteninstituut. De procedure voor de Geschillenkamer staat volledig los van het bemiddelingstraject.
- De Geschillenkamer bestaat uit experten in mensenrechten en het anti-discriminatierecht. Zij hebben ervaring in de magistratuur, advocatuur en academische wereld. Ze oordelen onafhankelijk en onpartijdig over de discriminatieklacht.
- De experten spreken een niet-bindend, gemotiveerd oordeel uit.
- Oordeelt de Geschillenkamer dat er sprake is van discriminatie? Dan kan ze de persoon of organisatie die discrimineerde aanbevelen om bepaalde acties uit te voeren. De Geschillenkamer kan bijvoorbeeld aanbevelen dat een school bepaalde redelijke aanpassingen doorvoert voor een leerling met een handicap, of dat een organisatie haar beleid aanpast. Een procedure voor de Geschillenkamer verhindert niet dat een rechtbank dezelfde feiten beoordeelt.
Wanneer kan je naar de Geschillenkamer?
Meen je gediscrimineerd te zijn in een situatie die onder de Vlaamse bevoegdheden valt? Dan kan je dit gratis melden bij het Vlaams Mensenrechteninstituut. We bekijken dan of je samen met de betrokken partij(en) tot een oplossing kan komen. Dit kan aan de hand van een bemiddeling.
Biedt de bemiddeling geen uitkomst? Dan kunnen we je klacht, met jouw instemming, bezorgen aan de Geschillenkamer. Die zal de situatie beoordelen.
- Je kan je discriminatieklacht niet rechtstreeks voorleggen aan de Geschillenkamer.
- De Geschillenkamer behandelt alleen discriminatieklachten. Ze velt geen oordeel over meldingen van andere mensenrechtenschendingen.
Hoe verloopt de procedure?
Een procedure voor de Geschillenkamer is gratis. Je kan zelf de procedure voeren, zelfs al ben je geen jurist. Je kan je ook laten bijstaan of vertegenwoordigen, bijvoorbeeld door een familielid, vriend, organisatie of advocaat. Als een persoon of organisatie je bijstaat, kan die de procedure mee opvolgen en je helpen. Je bezorgt wel zelf je standpunt aan de Geschillenkamer. Die zal ook met jou communiceren. Als een persoon of organisatie je vertegenwoordigt, mag die voor jou een standpunt indienen en rechtstreeks met de Geschillenkamer communiceren. Als dit geen advocaat is, moet je hiervoor toestemming geven ('schriftelijke machtiging').
Heb je vragen over de procedure? Neem dan contact op met het Secretariaat van de Geschillenkamer via geschillenkamer@vmri.be. Je kan het Secretariaat ook contacteren als je praktische ondersteuning nodig hebt om te kunnen deelnemen aan de procedure.
De procedure
1. Klacht ontvangen
Wanneer bemiddeling geen uitkomst biedt, bezorgt het Vlaams Mensenrechteninstituut de klacht aan de Geschillenkamer die oordeelt of er sprake is van discriminatie. De klacht kan enkel naar de Geschillenkamer als de indiener van de klacht daarmee instemt. Als een klacht voor jou is ingediend door een persoon of organisatie die je bijstaat of vertegenwoordigt, moet je ook instemmen met de overdracht van jouw zaak naar de Geschillenkamer.
2. Voorlopig onderzoek
Op basis van een voorlopig onderzoek bekijkt de Geschillenkamer eerst of ze de klacht kan onderzoeken. In deze fase gaat de Geschillenkamer na of ze bevoegd is voor de klacht en of ze die mag beoordelen.
Als dit op het eerste gezicht het geval is, brengt de Geschillenkamer de verschillende standpunten van de betrokken partijen in beeld (zie stap 3).
Als de klacht namen bevat van mensen die mogelijk gediscrimineerd werden, kan de Geschillenkamer hen ook uitnodigen om partij te worden. Wanneer zij hierop ingaan, zijn zij een tussenkomende partij. Zij hebben dan als partij ook het recht om standpunt in te nemen en kennis te nemen van alle stappen in de procedure.
3. Verzamelen van standpunten en overtuigingsstukken
Als de Geschillenkamer bevoegd is en ze de klacht mag beoordelen, verzamelt ze de verschillende standpunten en overtuigingsstukken van de betrokken partijen. Dit verloopt steeds via het principe van ‘hoor en wederhoor’. Alle partijen worden gehoord en krijgen de kans om te reageren op elkaars standpunten.
In een standpunt geeft een partij haar positie weer over de klacht en over de argumenten van de tegenpartij. Overtuigingsstukken zijn documenten die dit standpunt onderbouwen.
Eerst kan de partij tegen wie de klacht is ingediend (de ‘verweerder’) een standpunt en overtuigingsstukken bezorgen aan de Geschillenkamer. Vervolgens kan de persoon of organisatie die een klacht heeft ingediend (de ‘indiener van de klacht’), reageren op het standpunt van de tegenpartij. Tot slot krijgt de verweerder de kans om te antwoorden op dit standpunt.
De partijen hebben telkens 20 werkdagen om hun standpunten en overtuigingsstukken te bezorgen aan de Geschillenkamer. Het verzamelen van de standpunten en overtuigingsstukken duurt maximaal een drietal maanden:
- Standpunt van de verweerder
- Antwoord van de indiener van de klacht
- Antwoord van de verweerder
Dit duurt iets langer wanneer de klacht namen bevat van mensen die mogelijk gediscrimineerd werden, en zij ook partij willen worden in de procedure voor de Geschillenkamer. In dat geval krijgen zij als tussenkomende partij eerst de kans om standpunt in te nemen over de klacht vóór de verweerder. Na de reactie van de verweerder en de indiener van de klacht, kunnen ook zij nog een laatste keer antwoorden op de verschillende standpunten. Het verzamelen van de standpunten en overtuigingsstukken duurt in dat geval maximaal een vijftal maanden:
- Standpunt van de tussenkomende partij
- Standpunt van de verweerder
- Antwoord van de indiener van de klacht
- Antwoord van de tussenkomende partij
- Antwoord van de verweerder
De Geschillenkamer kan ook deskundigen en getuigen bevragen, en informatie opvragen. De partijen kunnen hierop steeds reageren.
4. Zitting
In de meeste gevallen plant de Geschillenkamer vervolgens een zitting, waarvoor de verschillende partijen uitgenodigd worden. De partijen kunnen ook zelf om een zitting vragen. Tijdens de zitting stelt de Geschillenkamer vragen aan de partijen. Aan het einde van de zitting geeft ze een richtdatum van de uitspraak van het oordeel.
Goed om te weten:
- Zittingen zijn in principe openbaar en worden aangekondigd op onze website.
- De aanwezigen mogen geen geluids- of beeldopnames maken, tenzij de Geschillenkamer dit vooraf toestaat.
- Als het voor jou als partij moeilijk is om de zitting fysiek bij te wonen (bijvoorbeeld omwille van een handicap), kan je verzoeken om online deel te nemen. Dit verzoek doe je best zo vroeg mogelijk, zodat de Geschillenkamer dit tijdig kan organiseren als ze jouw verzoek toestaat.
In sommige gevallen heeft de Geschillenkamer na het lezen van de zaak voldoende informatie om de zaak te kunnen beoordelen. Dan plant de Geschillenkamer geen zitting.
5. Oordeel
Op het einde van de procedure oordeelt de Geschillenkamer of er discriminatie heeft plaatsgevonden. Ze kan in haar oordeel ook aanbevelingen doen. Alle partijen ontvangen het oordeel. Daarnaast publiceert de Geschillenkamer alle oordelen ook op de website. Daarbij vermeldt ze de namen van de betrokken personen niet, maar wel die van rechtspersonen.
In de Geschillenkamer zetelen uitsluitend experten die zorgvuldig oordelen of er discriminatie heeft plaatsgevonden. De oordelen lichten onderbouwd en in heldere taal toe hoe de Geschillenkamer tot haar beslissing is gekomen. Op basis van de expertise, de onafhankelijkheid en het officieel mandaat van de Geschillenkamer hebben de oordelen een gezaghebbend karakter. Ze zijn niet juridisch bindend, wat betekent dat de Geschillenkamer geen afdwinging of sancties kan opleggen. Als de Geschillenkamer oordeelt dat er sprake is van discriminatie, kan dit oordeel de partij ondersteunen voor de rechter.
Wat gebeurt er na het oordeel?
Het Vlaams Mensenrechteninstituut volgt de oordelen en de aanbevelingen van de Geschillenkamer actief en nauwgezet op. Zo controleren we na een oordeel van discriminatie of diegene die discrimineerde de discriminatie heeft stopgezet. We gaan ook na of die de eventuele aanbevelingen van de Geschillenkamer heeft uitgevoerd. Blijkt dit niet of onvoldoende het geval? Dan kan de indiener van de klacht opnieuw een klacht indienen.
Als de verweerder stappen heeft gezet om de discriminatie stop te zetten en om de aanbevelingen van de Geschillenkamer op te volgen, kan de Geschillenkamer deze informatie toevoegen aan het oordeel met de toestemming van de verweerder.
Na het oordeel van de Geschillenkamer kan de indiener van de klacht nog altijd kiezen voor een procedure bij een rechtbank. Als de Geschillenkamer oordeelde dat er discriminatie was, kan dit oordeel van de Geschillenkamer de partij ondersteunen voor de rechter.
- De Geschillenkamer is recent van start gegaan met het behandelen van zaken. De eerste oordelen worden vanaf juni 2024 verwacht en zullen worden gepubliceerd op deze website.
- Ook de zittingsdagen zullen te vinden zijn op de website.
Praktische ondersteuning
Heb je praktische ondersteuning nodig om deel te kunnen nemen aan de procedure voor de Geschillenkamer? Dan kan je dit voor en tijdens de procedure laten weten aan het Secretariaat van de Geschillenkamer. We bekijken samen met jou hoe we tegemoet kunnen komen aan je ondersteuningsnoden via gepaste en redelijke bijstand. Deze ondersteuning dient om praktische obstakels weg te nemen die je mogelijk ondervindt tijdens de procedure. Zo kunnen we bijvoorbeeld:
- Een tolk voorzien als je doof of slechthorend bent
- Nagaan of de ruimte waarin een zitting plaatsvindt voldoende toegankelijk voor jou is
- Stukken bezorgen in een aangepaste vorm
Het gaat hierbij steeds om ‘materiële’ bijstand en niet om ondersteuning over de inhoud van de zaak. De Geschillenkamer kan bijvoorbeeld geen advocaat voor jou aanstellen.
Contact
Postadres: Hendrik Consciencegebouw, Koning-Albert II-laan 15, bus 579, 1210 Brussel
Hoofdzetel: Belpairegebouw, Simon Bolivarlaan 17, 1000 Brussel